تلاوت معنامحور

تلاوت معنامحور یکی از تحوّلاتی که به برکت انقلاب اسلامی در دهۀ سوم پیروزی شکل گرفت، عمومی‏شدن قرائت روزانۀ قرآن پس از نمازها در مساجد بود. مؤمنین نمازگزار هم‏اکنون خود را ملزم می‏بینند که علاوه بر ادعیه و تعقیبات، یک صفحه از قرآن را قرائت کنند و از آنجا که قرآن به خط خطّاط شهیر عثمان طه، علاوه بر زیبایی و چشم‏نوازی دارای مزایا و محاسن بسیاری از دیدگاه فنّی است و به نحو گسترده‏ای در جهان اسلام و از جمله ایران منتشر شده و در دسترس است، قاعده بر آن قرار گرفته است که روزانه یک صفحه، مطابقِ این مصحف شریف مورد قرائت و تلاوت قرار گیرد.

تلاوت و قرائت

بدیهی است تلاوت و قرائت زمانی بیشترین اثر مطلوب را دارا خواهد بود که با عنایت به معنا و تدبّر در معانی آن صورت پذیرد. خواندن بدون تفکّر در معانی قرآن و حتی فهم معنای اولیۀ الفاظ قرآن چندان کارگشا نخواهد بود. روایات و احادیث بی‏شماری که دربارۀ اهمیت و فضیلت قرائت و تلاوت قرآن وارد شده است قطعاً ناظر به خواندن همراه با فهم معانیِ آنچه که خوانده می‏شود بوده است. در این راستا شاید ابتنای مطالعۀ روزانۀ قرآن بر اساس یک صفحه از قرآن خطّ عثمان طه ساده‏ترین راه باشد اما لزوماً علمی‏ترین شیوه نیست. در بسیاری از موارد مشاهده می‏شود سیاق مورد تلاوت با رسیدن به پایان صفحه نیمه‏ کاره می‏مانَد.

نمونه

یک نمونه از موارد متعدّد آن را می‏توان در گفتگوی موسی و فرعون دید (سورۀ طه، صفحۀ 314)؛ آنجا که فرعون پس از شنیدن دعوت موسی با لحنی انکارآمیز می‏پرسد: «پس تکلیف نسل‌های پیشین چه می‏شود؟» و تلاوت پایان می‏یابد. حتّی لزوماً پایان جزءهای سی‏گانۀ قرآن با پایان سیاق انتهاییِ آن جزء تطابق ندارد. به‌طور مثال آیۀ آغازین جزء 11 (سورۀ توبه، آیۀ 93) در اتّصال موضوعیِ آشکار با آیات پایانی جزء 10 (آیات 91 و 92) است؛ چرا که توانگرانِ عافیت‏طلبِ جهادگریز را در مقابل بینوایانِ مشتاقِ جهاد در راه خدا قرار می‏دهد. و یا آیۀ آغازین جزء 13 (سورۀ یوسف، آیۀ 53) تتمۀ کلام یوسف در دفاع از خود در مقابل بهتان زَلیخا و زنان شهر است.