سلسله تقریرات دروس تفسیری تفسیر سوره مبارکه بقره (جلد اول)

تفسیر سوره مبارکه بقره (جلد دوم): حضرت آیت‌الله مهدوی کنی (ره) در ابتدای شروع مباحث تفسیری خود پیرامون هر کدام از سور قرآنی، ابتدا به طرح مجموعه‌ای از مقدمات کلی در رابطه با آن سوره می‌پردازند که نتیجه نهایی آنها، آشنا کردن اجمالی مخاطب با غرض اصلی سوره مورد بحث است.

تفسیر سوره مبارکه بقره

ایشان در ابتدای تفسیر سوره مبارکه بقره نیز با مطرح کردن موضوع کلی «چگونگی تخصیص نام سوره‌های قرآن کریم» و «چرایی دوم بودن سوره بقره در مصحف شریف» ضمن بیان نظرات مختلف و در نهایت بیان نظر شخصی خود در این رابطه، به‌طور اجمالی به موضوع غرض اصلی نزول سوره بقره نیز پرداخته و مطالبی را به‌طور اجمالی بیان کرده‌اند که از تحلیل محتوای مجموعه بیانات ایشان می‌توان به‌وضوح این مطلب را برداشت نمود که غرض اصلی نزول سوره بقره را تبیین احکام و دستورات الهی برای تشکیل حکومت اسلامی دانسته و رابطه هر کدام از موضوعات مطرح در این سوره را با این معیار و ملاک کلی مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهند.

عنوان مثال تفسیر سوره مبارکه بقره (جلد دوم)

به‌عنوان مثال ایشان معتقدند که مهم‌ترین هدف نزول سوره بقره، تشریع احکامی جدید برای شروع یک حکومت اسلامی بوده است و این سوره را می‌توان نماد و سمبُلی برای شروع یک انقلاب جدید برای تحقق کلمة الله در جوامع بشری دانست. به همین مناسبت ایشان در لابه‌لای مباحث تفسیری خود به دفعات متعدد، به این موضوع اشاره کرده و تلاش می‌کنند تا با توجه به این غرض کلی، به تفسیر سوره بپردازند.

تجلّی

تجلّی این مطلب را می‌توان در خِلال مباحث تفسیری ایشان به‌وضوح مشاهده کرد، به‌ویژه آنجا که به اندک مناسبتی، جایگاه آن موضوع را در ساختار حکومت اسلامی بیان کرده و به تشریح ابعاد و زوایای آن در چارچوب حاکمیّت می‌پردازند. طبیعی است که این ویژگی، برخاسته از جامعیّت نگاه ایشان به معارف اسلامی، اعتقاد به جهان‌شمولی قرآن کریم برای عرصه‌های مختلف زندگی بشریّت و همچنین تجربه حضور فعّال و مؤثر در مناصب مختلف حکومتی از ابتدای انقلاب اسلامی تا آخرین روزهای حیات پُرخیر و برکت ایشان بوده است.

به‌عنوان نمونه تفسیر سوره مبارکه بقره (جلد دوم)

به‌عنوان نمونه ایشان ذیل تفسیر عبارت «وَ يُقِيمُونَ الصَّلَوة» در آیه سوم سوره مبارکه بقره، به طرح دو تفسیر فردی و اجتماعی از اقامه نماز پرداخته و معتقدند:

«اصلاً یکی از حکمت‌های تشکیل حکومت اسلامی، همین اقامه اجتماعی نماز است و اینکه خداوند متعال یکی از ویژگی‌های متقین را اقامه نماز خوانده و آن را با فعل مضارع که دلالت بر استمرار دارد، بیان کرده است، یعنی اینکه یکی از وظایف متقین، تشکیل حکومت اسلامی است. دیانت واقعی و اقامه نماز واقعی یعنی تشکیل حکومتی که همه در آن نماز بخوانند و پرچم نماز بالا باشد نه اینکه اسم اسلام را حمل کنیم اما نسبت به نماز خواندن یا نخواندن مردم بی‌تفاوت باشیم و هیچ برنامه‌ای در این زمینه نداشته باشیم».