روابط بینالملل در فقه اسلامی:همچنان‌که پژوهش‌گران، قوانین باستانی و تمدن‌های قبل از میلاد را شناسانده‌اند، امروزه نیاز به شناسایی روابط بینالملل از نگاه اسلام را درک کرده‌اند و در پی شناختِ آن هستند. البته این پژوهش‌ها، به آثار باستانی در حوزه‌های بینالنهرین، هند، مصر و روم محدود بوده است، اما چرا به پژوهش‌های مربوط به فقه و سیاست، در چارچوب تمدن اسلامی توجه نشده است؟
روابط بینالملل در فقه اسلامی
در قانون حمورابی میبینیم که وی خواستار اتحاد سرزمین‌های بینالنهرین است. در قانون مانو در سرزمین‌های هند هم میبینیم که این آیین، در صدد راهنمایی طبقۀ برهمنها است. در قانون بوخوریس مصر باستان ـ که زمینهساز منش‌های قانون مدنی است ـ و همین‌طور در دین یهود ـ که بنیاسرائیل بر آن مذهب‌اند ـ و در قانون رومیان ـ به‌ویژه بخش قانون الواح دوازدهگانه که زیر فشار انقلاب مردمی بر تحقق برابری با اشراف صورت پذیرفت ـ همه و همه مربوط و منحصر به آثار باستانی و در حوزۀ تمدن بشری است.
نویسندگان
می‌دانیم که تعدادی از نویسندگان عرب و مسلمان و شرق‌شناس، دست به تألیف کتاب‌هایی دربارۀ روابط بینالملل در اسلام زدهاند و برخی از این کتاب‌ها اتفاقاً جالب توجه است. اما بحث سؤال‌برانگیز این است که چرا با اینکه غور در سیاست بینالمللی و حقوق بینالملل عمومی، همیشه یک مسئلۀ مهم بوده است، هنوز بحث درباره تبادلات بینالمللی یا روابط بینالمللی، از محدودترین و کم‌اثرترین مسائل در اندیشۀ اسلامی است؟
بینالمللی
بیشتر نوشتههای مربوط به روابط بینالمللی در اسلام، به یکی از دو رویّۀ زیر را برگزیده‌اند:
- توجه به فقه اسلامی، فارغ از دانش‌های جدید در خصوص روابط بینالمللی؛
- توجه به روابط بینالمللی از دیدگاه علوم معاصر و مطابق با روش‌های دانشگاهی اما جدای از اندیشه و فقه اسلامی.
پژوهش‌هایی
پژوهش‌هایی که در حوزۀ روابط بینالملل، هر دو رویّۀ یاد شده را در نظر گرفته باشند، بسیار کم است. همین کمبودِ آثار جامع، پرداختنِ همه جانبه به روابط بینالمللی در اسلام را با استناد بر روش‌های مختلف، توجیه می‌کند:
روشی
الف) روشی که بر اساس مقابله و تطبیقِ احکام فقهی و اصول قانونی باشد و با استنتاج و تحلیل و تفسیر همراه باشد؛
ب) روش تحلیل سیاسی در صحنۀ سیاست بینالمللی، طوری که عناصر تشکیل‌دهندۀ پدیدۀ سیاست، مشخص و تحلیل شود تا از این رهگذر زمینۀ شناخت، فراهم آید؛ خواه این شناخت بر اساس یک تئوری روابط بینالمللی باشد خواه بدون توجه به هیچ تئوری و نظریه‌ای.
ج) شیوۀ تاریخی که استنادش بر اسناد و دست‌نوشتههای باستانی است، و این روشی است که به ساختارِ تاریخی پدیدۀ سیاستِ بینالملل و اصول قوانین بینالمللی به سیاق تاریخی آن محدود است.
هنوز بررسیای ثبت نشده است.